In 1990 ben ik van Zagreb naar Banja Luca gereisd. Per trein en op een vrijdag. Vrijdag was geen handige dag omdat iedereen deze trein nodig had om van het ene kant van het land naar het andere te komen en daar het vrije weekend te vieren. Vooral de dronken militairen die een paar dagen de kazerne konden ontvluchten waren geen pretje.

Tijdens de treinreis in gesprek geraakt met verschillende inwoners van toen nog Joegoslavië.  Ik zat toen nog in een levensfase dat uitging van een links idealistisch levensbeeld. Ik herinner me nog dat ik vol enthousiasme tegen de Joegoslaven vertelde dat ze in zo’n relaxed land leefden en dat iedereen zo goed met elkaar om ging. Ik kreeg enkele blikken die duidelijk probeerde te maken van ‘nou denk daar nog maar eens over na’.  Nog geen jaar later begon de burgeroorlog in de Balkan.

Vandaag weer hetzelfde traject afgelegd. Dit keer met de auto. Wederom met veel positieve verhalen. De ontvangst en begeleiding is bijzonder hartelijk, mensen denken mee om de weg te vinden, er mag gerookt worden in de niet-rokersruimte als je het lief vraagt mogen er zelf meegenomen broodjes worden opgegeten in het restaurant. Even laat ik me verleiden om te denken dat dit toch een zeer relaxed land is. De huizen langs de weg maken echter snel duidelijk dat het kort geleden toch echt anders was. Er staat veel leeg omdat mensen niet meer terug zijn gekeerd, veel huizen zijn kapot of hebben kogelgaten in de muren. De oorlog is nog overal. Ook bij de bijenhouders. Zowel moslims als Serviërs hebben hun eigen organisatie van bijenhouders. De organisaties verschillen van elkaar in ambitie en daadkracht. Ze zijn echter ook een voorbeeld van hoe er samengewerkt kan worden. Iets waar ook het project en deze missie van Agriterra hopelijk aan bijdraagt.